تجزیه و تحلیل آماری داده‌های مرتبط با پژوهش‌ها و خدمات دامپزشکی
محورهای موضوعی : علوم جراحی دامپزشکی شامل جراحی های بافت های سخت و نرمنگین اسفندیاری 1 , محمد آراد زندیه 2 *
1 - گروه بهداشت و کنترل مواد غذایی، بخش اپیدمیولوژی و بیماری های مشترک، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 - گروه بهداشت و کنترل مواد غذایی، بخش اپیدمیولوژی و بیماری های مشترک، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران
کلید واژه: آزمون آماری, تجزیه و تحلیل آماری, پژوهش‌های دامپزشکی, اپیدمیولوژی, خدمات دامپزشکی,
چکیده مقاله :
پژوهشگران با استفاده از داده‌هایی (data) که از ویژگی‌های مختلف حیوانات و محیط آن‌ها به دست می‌آورند، می‌توانند به تفسیر و تحلیل مشکلات و بیماری‌های دامی بپردازند. تجزیه و تحلیل داده‌های مرتبط با پژوهش‌های دامپزشکی نقش کلیدی در کشف ارتباط‌های موجود در این پژوهش‌ها را دارد. تفسیر این داده‌ها در نهایت منجر به نتیجه‌گیری و کشف الگوهای پیچیده می‌شود. برای تشخیص و کشف این ارتباط‌ها به‌ویژه در حوزه‌ی دامپزشکی که به تنوع زیستی و طیفی از گونه‌ها شاخص است، به روش‌های آماری قوی و دقیق نیاز دارد. برای استنباط در مورد علیت بیماری یا فرضیه‌ی یک پژوهشگر، داده‌ها باید دسته‌بندی شود و که هدف از آن رسیدن به این تصمیم است که آیا گروه‌ها از نظر آماری تفاوت دارند یا خیر؟ در نهایت با استفاده از یک آزمون آماری مناسب فرضیه‌ی پژوهش رد یا قبول می‌شود و در نهایت تفسیرهای لازم صورت می‌گیرد. پژوهشگر می‌تواند تصمیم بگیرد که چه داده‌هایی و به چه صورت باید جمع‌آوری بشوند. در عمل در این حالت دست پژوهشگر باز است و می‌توانند به بهترین شکل ممکن تصمیم‌گیری بکند، اما اغلب جمع‌آوری داده به‌صورت آینده‌نگر پرهزینه و زمان‌بر است. حالت دیگر پژوهش‌های گذشته‌نگر هستند، که اغلب از داده‌هایی که توسط دامپزشکان از کشتارگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها، کلینیک‌ها، مراکز مایه‌کوبی و ... یا از سازمان‌ها و نهادهای دیگر جمع‌آوری شده است. با استفاده از کتاب‌های مرجع و مقالات مفاهیم اولیه به‌طور کامل بسط داده شد. در این مقاله طیف وسیعی از تکنیک‌های آماری مورد استفاده در پژوهش‌های دامپزشکی بررسی شد. در ابتدا به نرمال‌سازی داده‌ها، سپس به آزمون فرضیه و آزمون‌های پارامتریک و ناپارامتریک، آزمون‌های همبستگی و رگرسیون و در انتها به روایی و پایایی پرداخته شد. این قابلیت‌ها و آزمون‌های آماری در کشف ارتباط‌های زیستی در گونه‌ها مؤثر است. این مقاله مروری می‌تواند به عنوان یک راهنمای جامع برای پژوهشگران و متخصصان حوزه‌های مختلف علوم دامپزشکی عمل می‌کند و بینش‌هایی را در مورد کاربرد درست تحلیل‌های آماری ارائه می‌دهد. با توجه به پیچیدگی‌های برخی از داده‌های دامپزشکی، استفاده درست از نرم‌افزارها و آزمون‌های آماری در نهایت ارتقای کیفیت و قابلیت اطمینان پژوهش‌ها در دامپزشکی است.
Researchers can interpret and analyze livestock problems and diseases by using data obtained from different characteristics of animals and their environment. The pivotal role of statistical analysis of data in the field of veterinary research & practice is inevitable. In this review article, shedding light on its significance in unraveling complex patterns and drawing reliable conclusions from diverse datasets. The veterinary domain, characterized by a spectrum of species and inherent biological variability, necessitates robust statistical methodologies to discern meaningful insights. In order to make inferences about disease causation or a researcher's hypothesis, data must be categorized and the goal is to decide whether the groups are statistically different or not. Finally, using a suitable statistical test, the research hypothesis is rejected or accepted, and finally the necessary interpretations are made. The researcher can decide what data should be collected and how. In practice, in this case, the researcher's hands are open and they can make the best possible decision, but often prospective data collection is costly and time-consuming. Another mode is retrospective research, which is often based on data collected by veterinarians from slaughterhouses, laboratories, clinics, inoculation centers, etc. or from other organizations and institutions. The article explores a range of statistical techniques applied in veterinary research and practice, including data normalization, hypothesis test, parametric and non-parametric test, regression and coefficient test, and validity in veterinary medicine. These futures has shedding light on animal interactions and patterns. Ultimately, this review article serves as a comprehensive guide for researchers and practitioners in veterinary science, offering insights into the nuanced application of statistical analyses. By navigating the complexities of veterinary data, it aims to empower the scientific community to leverage statistical tools effectively, ultimately advancing the quality and reliability of research in veterinary medicine.
1- Thrusfield, M., 2018. Veterinary Epidemiology. 4th edition, John Wiley & Sons. Chapter 10. P. 201-218.
2- رحیمی‌فروشانی ع. تجزیه و تحلیل داده‌ها، در: ملک‌افضلی ح، مجدزاده س‌ر، فتوحی ا، توکلی س. 1383. روش‌شناسی پژوهش‌های کاربردی در علوم پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران. چاپ اول، ص. 290-256.
3- کاظم م، ملک‌افضلی ح. 1400. روش‌های آماری و شاخص‌های بهداشتی، دریچه نو، ویرایش جدید، چاپ هفدهم، فصل اول، ص. 16-1.
4- Pallant, J., 2010. A step by step guide to data analysis using the SPSS program.
5- فشارکی م، داننده‌پور ع، عامری ا. 1382. آزمون فرضیه. مجله طب و تزکیه، شماره 50، ص 92-86.
6- جانقربانی م. 1380. رهنمودهای آماری براي نويسندگان مقاله‌های مجله‌های پزشكی. مجلة غدد درون‌ريز و متابوليسم ايران، سال سوم، شماره ۱، ص 70-57.
7- Dahiru, T. 2008. P-value, a true test of statistical significance? A cautionary note. Annals of Ibadan postgraduate medicine, 6(1), pp.21-26.
8- Faculty Of Public Health (2010). Parametric and Non-parametric tests for comparing two or more groups. [online] Health Knowledge. Available at: https://www.healthknowledge.org.uk/public-health-textbook/research-methods/1b-statistical-methods/parametric-nonparametric-tests.
9- Chin, R.Y. and Lee, B.Y. (2008). Principles and practice of clinical trial medicine. Amsterdam ; Boston: Elsevier/Academic Press.
10- CQE Academy (2023). The Scatter Plot & Linear Regression. [online] CQE Academy. Available at: https://cqeacademy.com/cqe-body-of-knowledge/continuous-improvement/quality-control-tools/the-scatter-plot-linear-regression
11- صانعی س‌ح. آمار حیاتی کاربردی. جلد اول. انتشارات اندیشمند، چاپ دوم، زمستان 1382، ص 240.
12- Bewick, V., Cheek, L. and Ball, J. 2003. Statistics review 7: Correlation and regression. Critical care, 7, pp.1-9.
13- Petrie, A. and Watson, P., 2013. Statistics for veterinary and animal science. John Wiley & Sons.
14- ناصری کیومرث، 1399. فرهنگ جامع همه گیر شناسی، گپ، 1399، چاپ چهارم، ص 250 تا 390