مسأله‌یابی و آینده‌پژوهی در برنامه‌ها و خدمات دامپزشکی
محورهای موضوعی : سایر علوم وابسته
علیرضا باهنر
1
*
,
حمید شریفی
2
1 - دانشگاه تهران
2 - پژوهشکده آینده‌پژوهی در سلامت، دانشگاه علوم پزشکی کرمان
کلید واژه: مسأله‌یابی, برنامه‌های دامپزشکی, خدمات دامپزشکی, آینده‌پژوهی,
چکیده مقاله :
افزایش جمعیت و نیاز به تأمین مواد غدایی، اهمیت بهداشت دام و فعالیت‌های دامپزشکی را بیش از هر زمان دیگر در امنیت غدایی و توسعه کشور مطرح نموده است. در این مقاله که فعالیت‌های دامپزشکی در حوزه دام‌های مولد غذا مورد توجه قرار می‌گیرد، مفاهیم نیاز، عرضه و تقاضا تعریف و روش‌های تعیین و اولویت‌های نیازهای بهداشتی در جمعیت دامی کشور ارائه شده است. در زمینه مشکلات موجود در تعیین اولویت‌ها نیز نکات مهمی هم‌چون آمار جمعیت دامی، کمبود نیروی انسانی، تغییرات سریع مدیریتی، عوامل اقتصادی، ملاحظه‌های مدیریتِ، ساختار سنتی پروش دام، آموزش ناکافی تولیدکنندگان و مسئولان فنی- بهداشتی دامداری‌ها، فقدان همکاری‌های بین‌بخشی و حمایت‌‌های لازم از سازمان دامپزشکی کشور، نبود اطلاعات کافی از بیماری‌ها و وضعیت بهداشت دام در کشورهای همسایه به‌ویژه عراق و افغانستان و ضعف در سیستم‌های قرنطینه‌ای مرزی و بین استانی مورد توجه قرار گرفته است. هم‌چنین عوامل مؤثر بر بهره‌مندی از خدمات بهداشت دام نکاتی چون دسترسی به خدمات، احساس نیاز یا تقاضا، اطمینان از کیفیت، قیمت و هزینه خدمات و پوشش بیمه مورد اشاره قرار گرفته است. از طرف دیگر، در دهه‌های اخیر موضوع‌هایی مانند تغییرات اقلیمی و آب‌وهوایی، تغییر قوانین و مقررات بین‌المللی در رابطه با بهداشت دام و محیط زیست، محصولات تراریخته، بیوتروریسم و خشک‌سالی که هر کدام به شکلی بر سلامت و تولیدات دامی تأثیر می‌گذارد، ضرورت توجه به آینده‌پژوهی را مطرح می‌نماید. آینده‌پژوهی علمی است که کمک می‌کند که این تغییرات بهتر دیده شود و برای آن‌ها آمادگی وجود داشته باشد. پدیدار شدن برخی حیطه‌های جدید مانند هوش مصنوعی، پزشکی و دامپزشکی از راه دور (Telemedicine)، پزشکی و دامپزشکی شخصی (Personalized medicine)، پیدایش ربات‌ها در پزشکی و دامپزشکی و ... از مواردی است که برای آمادگی بهتر در آینده باید به آن‌ها توجه نمود. مجموع این موضوع‌ها، باید ما را به این فکر وا دارد که چقدر برای آینده و این تغییرات آمادگی وجود دارد. پیشنهاد می‌شود در حیطه‌های مهم دامپزشکی هم‌چون آموزش و پژوهش، ساختارهای دامپزشکی در سطوح ملی و بین‌المللی و مشاغل مرتبط با دامپزشکی، در راستای آینده‌نگاری و آینده‌پژوهی تغییراتی صورت گیرد.
The increase in population and the need to supply foodstuffs have raised the importance of animal health and veterinary activities more than ever before in the country's food security and development. In this paper, which focuses on veterinary activities in the field of food-producing livestock, the concepts of need, supply, and demand are defined, and the methods of determining and prioritizing health needs in the livestock population of the country are presented. In the context of problems in setting priorities, there are also important points such as livestock population statistics, lack of human resources, rapid management changes, economic factors, management considerations, the traditional structure of animal husbandry, insufficient training of producers, and technical health officials of livestock farms, lack of inter-sectoral cooperation and necessary support. From the country's veterinary organization, the lack of sufficient information about diseases and animal health status in neighboring countries, especially Iraq and Afghanistan, and the weakness of border and interprovincial quarantine systems have been noted. Factors affecting the use of animal health services points such as access to services, feeling of need or demand, assurance of quality, price and cost of services and insurance coverage have been mentioned. On the other hand, in recent decades, issues such as climate change, changes in international laws and regulations related to animal health and environment, transgenic products, bioterrorism, and drought, each of which affects the health and livestock production in some way, the need to pay attention to Proposes futures studies. Futures studies are a science that helps to better see these changes and prepare for them. The emergence of some new fields such as artificial intelligence, remote medicine and veterinary medicine (Telemedicine), personalized medicine and veterinary medicine, the emergence of robots in medicine and veterinary medicine, etc. paid attention. The sum of these issues should make us think about how much preparation there is for the future and these changes. It is suggested to make changes in the important fields of veterinary medicine such as education and research, veterinary structures at the national and international levels, and jobs related to veterinary medicine, in line with foresight and futurology.
- وزارت جهاد کشاورزی، آمارنامه کشاورزی سال 1400، معاونت آمار مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات، جلد دوم، ص 88-87.
2- Sartorius N. The Meanings of Health and its Promotion. Croat Med J. 2006; 47:662-64.
3- Schramme T. Health as Complete Well-Being: The WHO Definition and Beyond, Public Health Ethics. 2023;16(3): 210–218. https://doi.org/10.1093/phe/phad017
4- یزدی فیض‌آبادی و، سیف‌الدینی ر، قندی م، مهرالحسنی م‌ح. تعریف سلامت از دیدگاه سازمان جهانی بهداشت: مرور کوتاهی بر نقدها و ضرورت یک تغییر پارادایم. مجله اپیدمیولوژی ایران. 1396؛13(5) (ویژه‌نامه مبانی، رویکردها و عملکرد نظام سلامت ایران): 165-155.
5- ملک‌افضلی ح، مجدزاده س‌ر، فتوحی ا، توکلی س. روش‌شناسی پژوهش‌های کاربردی در علوم پزشکی. انتشارات دانشگاه علوم پزشکی تهران، چاپ اول، 1383، ص 95-53.
6- معتمد ن، میرزایی ر. آشنایی با سازمان جهانی بهداشت دام (OIE)، مجله ترویجی واکسن و پیشگیری از بیماری‌ها در دامپزشکی، 1400، دوره 1، شماره 1، ص 20-14.
7- Salman MD. Animal Disease Surveillance and Survey Systems: Methods and Applications. Wiley; 2003.
8- نقوی م. دگرگونی سیمای سلامت در ایران. مجله اپیدمیولوژی ایران. 1385؛ 1(3): 25-13.
9- خسروی ا، چمن ر. گذار اپیدمیولوژیک و تغییر سیمای سلامت. مجله دانش و تندرستی. 1389؛ 5(ویژه‌نامه ششمین کنگره اپیدمیولوژی ایران)، ص 67.
10- شجاع ح، پورنصیر رودبنه م. نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدیریت منابع انسانی و ارتقای عملکرد شبکه‌های دامپزشکی استان گیلان. مدیریت بهداشت و درمان (نظام سلامت) 1399؛11 (1 (پیاپی 35): 55-47.
11- Dunmire PL. Knowing and Controlling the Future. Prose Studies. 2010; 32(3): 240-63. https://doi.org/10.1080/01440357.2010.528921
12- شریفی ح، حق‌دوست ع‌ا. مدل‌سازی و آینده‌پژوهی در سلامت. کتاب مقالات سخنرانان مدعو نوزدهمین کنگره دامپزشکی ایران، 8-6 اردیبهشت 1395. مرکز بین‌المللی همایش‌های رازی تهران، ص 26-22.
13- باهنر ع، اکبرین ح. سلامت واحد، گستره‌ی مفهومی و فعالیت‌های در حال انجام در جهان. کتاب مقالات سخنرانان مدعو نوزدهمین کنگره دامپزشکی ایران، 8-6 اردیبهشت 1395. مرکز بین‌المللی همایش‌های رازی تهران، ص 8-5.
14- Harris D, Rosenthal K, Hines A. Thinking like a futurist could help the veterinary profession. JAVMA. 2019; 255(5):523-4. https://doi.org/10.2460/javma.255.5.523.
15- بهاءالدین بیگی ک، مولایی خ. آینده‌پژوهی طبابت پزشکان و سلامت دیجیتال (نامه به سردبیر). انفورماتیک سلامت و زیست پزشکی. 1401؛9(1): 26-25.
16- North American Veterinary Medical Education Consortium. Roadmap for veterinary medical education in the 21st century: responsive, collaborative, flexible. Available at: www.aavmc.org/data/files/navmec/navmec_roadmapreport_web_single.pdf.
17- Vet Futures Project Board. Taking charge of our future: a vision for the veterinary profession for 2030. London: Royal College of Veterinary Surgeons/British Veterinary Association, 2015. Available at: .www.vetfutures.org.uk/resource/vet-futures-report/